Σύμφωνα με τα τελευταία αποτελέσματα των αριθμητικών μοντέλων εποχικής πρόγνωσης, για την φετινή άνοιξη, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη προβλέπονται συνθήκες θερμότερες από τις κανονικές για την εποχή. Σχετικά με τον υετό (βροχή-χιόνι), τόσο σε περιοχές της νοτιοδυτικής Ευρώπης όσο και της Αδριατικής-δυτικών Βαλκανίων, υπάρχει σαφές σήμα ότι θα είναι αυξημένος, με τα βόρεια και κυρίως βορειοδυτικά τμήματα της χώρας μας να ακολουθούν μάλλον αυτό το σενάριο.
Για την άνοιξη 2023 (Μάρτιος – Απρίλιος – Μάιος), έχουμε επιλέξει, για παρουσίαση και σχολιασμό, τις αποκλίσεις από τις κανονικές τιμές, της θερμοκρασίας στα 2m, του υετού (βροχοπτώσεων), των γεωδυναμικών υψών στα 500 hPa, καθώς και τις αποκλίσεις της ατμοσφαιρικής πίεσης στην επιφάνεια, έτσι όπως αυτές προκύπτουν, τόσο από το μακροπρόθεσμο μοντέλο του ECMWF, όσο και από το σύστημα πολλαπλών μοντέλων (multi-modelsystem). Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η κλιματολογία, τόσο του ECMWF όσο και όλων των μοντέλων που συνθέτουν το multi-modelsystem, αναφέρεται στην περίοδο 1993-2016, δηλαδή οι τιμές που παρουσιάζονται αφορούν αποκλίσεις από τις μέσες τιμές της περιόδου αυτής. Οι χάρτες είναι διαθέσιμοι από την υπηρεσία C3S (Copernicus) και μπορούν να αναζητηθούν μαζί και με τα αποτελέσματα όλων των μοντέλων και των παραμέτρων που υλοποιούν το C3Smulti-modelsystem στην ιστοσελίδα: : https://climate.copernicus.eu/charts/c3s_seasonal/.
Προγνωστικοί χάρτες του ECMWF και του multi-modelsystem με τις αποκλίσεις της θερμοκρασίας για την άνοιξη 2023 (3-month average), με αρχικές τιμές της 01/02/2023
Το ECMWF, εκτιμά θερμότερες από το κανονικό συνθήκες στο σύνολο της Ευρωπαϊκής ηπείρου. Η πιθανότητα να συμβεί αυτό ξεπερνά στις περισσότερες περιοχές το 70%, ενώ το πιο ισχυρό σήμα για θετικές αποκλίσεις (πιθανότητα > 90%) εμφανίζεται στα θαλάσσια-ωκεάνια τμήματα. Στη δυτική Ευρώπη, οι θετικές αποκλίσεις της θερμοκρασίας (μέσος όρος τριμήνου) προβλέπεται ότι δεν θα ξεπεράσουν τους 0,5 βαθμούς Κελσίου. Στις υπόλοιπες όμως περιοχές, δηλαδή στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρωπαϊκής ηπείρου, προβλέπονται θετικές αποκλίσεις από 0,5 μέχρι 1 βαθμό Κελσίου, ενώ στα ανατολικά, σε κάποιες περιοχές, μπορεί να ξεπεράσουν τον 1 βαθμό και δεν αποκλείεται να φθάσουν μέχρι 2 βαθμούς.
Εστιάζοντας στην Ελλάδα, το ECMWF προβλέπει, με αυξημένη πιθανότητα (>80%), γενικά μια θερμότερη από το κανονικό Άνοιξη, με τη θερμοκρασία (μέσος όρος τριμήνου) να κυμαίνεται σε ολόκληρη σχεδόν τη χώρα από 0,5 μέχρι 1 βαθμό Κελσίου πάνω από τις κανονικές για την εποχή τιμές και μόνο στο ΝΔ Αιγαίο, η θετική απόκλιση δεν προβλέπεται ότι θα ξεπεράσει τους 0,5 βαθμούς.
Το multi-model, συμφωνώντας με το ECMWF για μια γενικά θερμότερη Άνοιξη, εκτιμά θετικές αποκλίσεις της θερμοκρασίας από 0,5 μέχρι 1 βαθμό Κελσίου για το σύνολο της Ευρωπαϊκής ηπείρου, οι οποίες μπορεί να φθάσουν μέχρι και τους 2 βαθμούς σε μια ευρεία περιοχή της ανατολικής Ευρώπης.
Γενικά, όπως έχουμε σημειώσει και στο παρελθόν, οι όποιες διαφοροποιήσεις παρατηρούνται μεταξύ ECMWF και multi-model, είναι αναμενόμενες, ακριβώς λόγω της δομής του multi-model ως σύνθεσης κλιματικών μοντέλων. Φυσικά η «σύγκλιση» αυτών των μοντέλων ενισχύει την «βεβαιότητα» της πρόγνωσης. Στην προκειμένη λοιπόν περίπτωση, όσον αφορά στον ελληνικό χώρο, αξίζει να τονισθεί η «σύμπτωση» γενικά των προγνώσεων των δύο μοντέλων.
Αν και έχει αναφερθεί πολλές φορές, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι οι προγνώσεις αυτές αποτελούν μια μέση εικόνα του τριμήνου Μάρτιος – Απρίλιος – Μάιος.
Προγνωστικοί χάρτες του ECMWF και του multi-modelsystem με τις αποκλίσεις του υετού (βροχόπτωσης) για την άνοιξη 2023 (3-month average), με αρχικές τιμές της 01/02/2023
Από πλευράς υετού (βροχή-χιόνι), το ECMWF εκτιμά περισσότερο υετό από τον κανονικό για την εποχή, στα νότια της Ιβηρικής χερσονήσου και τις γειτνιάζουσες περιοχές του Ατλαντικού, με πιθανότητες 60-70%. Αυτό μάλλον συνδέεται με τις αρνητικές αποκλίσεις της ατμοσφαιρικής πίεσης στην επιφάνεια, που το μοντέλο προβλέπει στην περιοχή αυτή. Οι χαμηλές γενικά πιέσεις που υπονοούνται στην εν λόγω περιοχή, μέσω μιας νοτιοδυτικής ροής πάνω από την Ιταλία, Αδριατική, κεντρική Ευρώπη, συνδέονται με τις πιθανότητες για τον περισσότερο υετό που το μοντέλο προβλέπει στις περιοχές αυτές, οι οποίες μάλιστα στα δυτικο-κεντρικά Βαλκάνια κυμαίνονται από 70 μέχρι 80 %.
Ειδικά για την Ελλάδα το ECMWF, προβλέπει ότι στις περισσότερες περιοχές, από πλευράς βροχοπτώσεων, θα έχουμε μάλλον μια κανονική Άνοιξη. Ενδείξεις για περισσότερο υετό υπάρχουν για τη βορειοδυτική Ελλάδα και για περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης. Αυτό βέβαια είναι αναμενόμενο, αν δεχθούμε την άποψη που διατυπώθηκε στην προηγούμενη παράγραφο «περί νοτιοδυτικής ροής».
Το multi-model εμφανίζει γενικά κανονικές συνθήκες στο σύνολο της Ευρώπης καθόσον, όπως θα αναφερθούμε στη συνέχεια, διαφοροποιείται ως προς την ατμοσφαιρική κυκλοφορία στον Ατλαντικό ωκεανό.
Όσο για το είδος του υετού, οι προβλεπόμενες σχετικά θερμές ανοιξιάτικες συνθήκες, περιορίζουν σημαντικά τις πιθανότητες για χιονοπτώσεις, κυρίως στις ανατολικότερες Ευρωπαϊκές περιοχές, όπου τα μοντέλα δείχνουν και τις μεγαλύτερες θετικές θερμοκρασιακές αποκλίσεις, χωρίς βέβαια αυτό να ισχύει για τα μεγάλα υψόμετρα, όπου οι συνθήκες είναι ειδικές.
Επειδή, σε μεγάλο βαθμό, οι διεργασίες στην ατμόσφαιρα καθοδηγούνται από την κυκλοφορία στα 500hPa, παρατίθενται και οι προγνωστικοί χάρτες (ECMWF και multi–modelsystem) με τις αποκλίσεις των γεωδυναμικών υψών στο επίπεδο αυτό.
Προγνωστικοί χάρτες του ECMWF και του multi-modelsystem με τις αποκλίσεις των γεωδυναμικών υψών στα 500hPa για την άνοιξη 2023 (3-month average), με αρχικές τιμές της 01/02/2023
Το ECMWF, προβλέπει θετικές αποκλίσεις των γεωδυναμικών υψών στην ευρύτερη περιοχή της Γροιλανδίας, στις βορειότερες περιοχές του Β. Ατλαντικού Ωκεανού και τον Αρκτικό Ωκεανό, ενώ αρνητική απόκλιση προβλέπεται στην περιοχή των Αζορών. Θετικές αποκλίσεις προβλέπονται επίσης στην σκανδιναβική χερσόνησο και την ανατολική Ευρώπη (περιλαμβάνεται και η περιοχή του Αιγαίου και η ανατολική Μεσόγειος Θάλασσα), που εκτείνονται στο σύνολο σχεδόν της ηπειρωτικής Ασίας.
Το multi-model προβλέπει ότι οι θετικές αποκλίσεις θα καταλαμβάνουν το σύνολο του ευρωπαϊκού χώρου. Επιπρόσθετα, και αυτή είναι μια ουσιαστική διαφοροποίηση από το ECMWF, προβλέπει θετικές αποκλίσεις στην περιοχή των Αζορών.
Προγνωστικοί χάρτες του ECMWF και του multi-modelsystem με τις αποκλίσεις της ατμοσφαιρικής (βαρομετρικής) πίεσης στην επιφάνεια (MSLP) για την άνοιξη 2023 (3-month average), με αρχικές τιμές της 01/02/2023
Εξετάζοντας τους χάρτες κατανομής της ατμοσφαιρικής πίεσης στην επιφάνεια, παρατηρούμε ότι αποτυπώνεται η διαφωνία μεταξύ ECMWF και multi-model, που εντοπίστηκε στην κατανομή των αποκλίσεων στα 500 hPa. Το ECMWF προβλέπει αρνητικές αποκλίσεις της ατμοσφαιρικής πίεσης στην επιφάνεια σε μία έκταση από την περιοχή των Αζορών (δυτικά), τη Μεγάλη Βρετανία και τη Δανία (βόρεια), τον Εύξεινο Πόντο και την Ελλάδα (ανατολικά) και την βόρεια Αφρική (νότια) ενώ, θετικές αποκλίσεις εκτιμά για τις βορειότερες περιοχές του Β. Ατλαντικού Ωκεανού – Γροιλανδία – βόρεια Σκανδιναβία. Επιπρόσθετα, η παρουσία των θετικών αποκλίσεων πάνω από τον βόρειο Ατλαντικό, σε συνδυασμό με τις αρνητικές αποκλίσεις στην ευρύτερη περιοχή των Αζορών, παραπέμπει σε διαμόρφωση, έστω και ασθενούς, μοτίβου κυκλοφορίας αρνητικού ΝΑΟ (North Atlantic Oscillation), που δικαιολογεί την αντίστοιχη εκτίμηση κατανομής του υετού στην Ευρωπαϊκή ήπειρο.
Το multi-model προβλέπει γενικά κανονικές τιμές στο σύνολο των παραπάνω περιοχών, ενώ αξίζει να σημειωθεί η ένδειξη παρουσίας μικρών αρνητικών αποκλίσεων σε δύο περιορισμένες περιοχές του Ατλαντικού Ωκεανού, την πρώτη στα νοτιοδυτικά της Ιβηρικής χερσονήσου (συμφωνία με ECMWF) και τη δεύτερη νότια της Ισλανδίας.
Αναφερόμενοι τέλος, στην ταλάντωση του νότιου Ειρηνικού Ωκεανού (ENSO), που αποδεδειγμένα επηρεάζει την ατμοσφαιρική κυκλοφορία σε παγκόσμιο επίπεδο, πρέπει να επισημάνουμε, ότι μετά από τρία χρόνια η φάση La Niña ολοκληρώνεται και μπαίνουμε σε φάση El Niño, όπως είχε προγνωστικά διαφανεί, και αναφερθεί στα σχόλιά μας για τον καιρό του χειμώνα. Ο παρακάτω προγνωστικός χάρτης αποτυπώνει τις αποκλίσεις της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας και καταδεικνύει την μετάβαση σε φάση El Niño στο νότιο Ειρηνικό ωκεανό.
Προγνωστικός χάρτης του ECMWF με τις αποκλίσεις της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας (Sea Surface Temperature – SST) για την άνοιξη 2023 (3-month average), με αρχικές τιμές της 01/02/2023
Κλείνοντας να υπενθυμίσουμε ότι η μακροπρόθεσμη/εποχική πρόγνωση προσπαθεί να περιγράψει την τάση εξέλιξης της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας σε ολόκληρες ηπείρους ή σε ολόκληρο τον πλανήτη. Συνεπώς οι εποχικές προγνώσεις πρέπει να αντιμετωπίζονται με σχετική επιφύλαξη, λαμβάνοντας υπόψη, ότι το αποτέλεσμά τους θα αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο ποσοστό του χρόνου αναφοράς τους (40 – 60%), σε καμία όμως περίπτωση δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται απορριπτικά, αποκλείοντας την προοπτική βελτίωσής τους.
